Zadar leży na wybrzeżu Dalmacji, a stał się wielką atrakcją turystyczną, paradoksalnie dzięki II wojnie światowej. W 1944 zburzono większą część miasta, a odbudowujący je mieszkańcy odkryli wiele cennych zabytków architektonicznych, nie eksponowanych wcześniej i w pewien sposób ukrytych przez gęstą zabudowę powstałą w ciągu wieków. Zadar należy do najpiękniejszych miast Dalmacji. Od morskich wiatrów osłaniają je liczne wyspy, klimat jest łagodny i sprzyja zwiedzaniu i poznawaniu tajemnic Zadaru. Od strony lądu miasto osłania natomiast góra Velebit. Starówkę otaczają obronne mury, z licznymi wieżami, leży ona na półwyspie, a dojść na niego można mostem nad zatoką Jazine. W zatoce zbudowano nowoczesna marinę. Spacerując uliczkami Zadaru nie sposób nie zwrócić uwagi na zabytki antyczne, średniowieczne i renesansowe. Główna ulica nazywa się Kalelarga, a od niej odchodzą liczne boczne uliczki, tworzące plan miasta oparty na kwadratach, jest to zgodne z rzymskimi zasadami urbanistycznymi i sprzyja wielogodzinnym spacerom po urokliwym mieście. Zadar oferuje turystom wiele atrakcji, zabytki, marinę, nabrzeże z licznymi restauracjami i organy wodne, zaskakującą, unikatową instalację, która sprawia, że morze w Zadarze gra.
Położenie i dojazd
Zadar leży w północnej Dalmacji, dojechać do niego można autem, podróżując autostradą A1 od Splitu na Zagrzeb. Zjazdy na Zadar oznaczone są jako Zadar I i Zadar II, od nich do ścisłego centrum miasta jest już tylko 15 km. Kilkanaście km od centrum jest też lotnisko Zadar Airport, z lotniska kursują w kierunku miasta busy i taksówki. Cennik opłat za przejazdy uzależniony jest od przewoźnika, pory roku, a nawet dnia tygodnia. Airport Bus to około 30kn, a taksówka 120 kn. Z Zagrzebia można przyjechać koleją.
Historia i zabytki
Pierwsze osady w miejscu dzisiejszego Zadaru budowało już starożytne plemię Liburnów, w II wieku p.n.e. swoje miasto założyli tutaj Rzymianie. Przez kolejne wieki cesarze umacniali miasto budując potężne mury, baszty i bramy. Powstawały także świątynie, bazyliki, akwedukt, amfiteatr i oczywiście forum. Część zabytków przetrwałą do dziś, zwłaszcza ścisłe centrum. Wojenne zniszczenia pozwoliły na odsłonięcie prawdziwych perełek architektonicznych z czasów starożytnych. Zabytki odkryte podczas prac budowlanych i wyłowione z morze obejrzeć można w Muzeum Archeologicznym. Średniowieczny Zadar był wolnym miastem, a pod panowanie królów Chorwacji dostał się dopiero w X wieku. W XIII w. Miasto zdobyli krzyżowcy i Wenecjanie. Ci ostatni nadali mu włoską nazwę Zara i panowali tu aż do schyłku XVIII w. Zadarem zarządzali też Austriacy, Francuzi i Włosi. Obecną nazwę Zadar zyskał w 1944 roku, gdy na teren miasta wkroczyli Jugosłowianie. Od 1991 r. miasto wchodzi w skład Chorwacji. Zadar bywa nazywany Rzymem Dalmacji. Przyglądając się bliżej architekturze miasta, szybko staje się jasne dlaczego nadano mu taki przydomek. Forum zachowane w doskonałym stanie jest największe w tej części Adriatyku. Na części fundamentów powstał kościół św. Donata oraz pałac biskupów. Kościół datuje się na IX w., w całej Europie nie ma drugiej takiej budowli, stanowi on symbol Zadaru. Zabytki architektury romańskiej zlokalizowane są w wielu punktach miasta, a niektóre uznawane są powszechnie za najpiękniejsze w Dalmacji. Najbardziej znane to: Katedra św. Anastazji (Sv. Stošije), kościół św. Krševana, oraz dzwonnice kościołów na starówce. Warto zwrócić uwagę także na plac Pięciu Studni, popularny deptak znajdujący się w sąsiedztwie murów obronnych. Jak nazwa wskazuje, znajduje się tutaj pięć zabytkowych studni, w których w dawnych czasach gromadzono zapasy wody dla miasta.
Atrakcje i aktywność sportowa
Główna ulica miasta Kalelarga stanowi centrum życia towarzyskiego, znajdują się tutaj najpopularniejsze restauracje. Sezon turystyczny to też czas na „Zadarskie lato” festiwal muzyczny, podczas którego odbywają się muzyczne wieczory, w zabytkowych kościołach rozbrzmiewa muzyka klasyczna. Wiele z kościołów w tej okolicy nie pełni już funkcji sakralnych, ale są miejscowymi galeriami sztuki, salami koncertowymi i miejscami spotkań kulturalnych. Dalmacja słynie z doskonałej kuchni śródziemnomorskiej, najlepsze restauracje w Zadarze oferują potrawy regionalne i bogaty program artystyczny. Na starym mieście, w pobliżu portu warto odwiedzić restaurację Kornat, nieco dalej od wybrzeża, na wzgórzu z którego rozciąga się widok na miasto i morze znajduje się restauracja Niko, od 40. lat prowadzona przez tę samą rodzinę. W dzielnicy Bokanjac zjeść można orientalne dla nas potrawy, ośmiornice z ziemniakami, pieczoną jagnięcinę, cielęcinę z grilla. Specjały te serwuje renomowana restauracja Zvelti Brabor, ale stolik, z uwagi na popularność iejsca, należy rezerwować. Życie nocne toczy się w licznych klubach i dyskotekach. Najbardziej znane są: Forum, Klub Gotham i Arsenal.
W lipcu w mieście trwa Zadarskie Lato Teatralne. Lipiec w Zadarzu upływa także pod znakiem festynu „Noc Pełni Księżyca”. Tysiące ludzi przybywają do miasta, by w jego centrum, jak i na nadmorskich promenadach bawić się do samego rana na koncertach i imprezach tanecznych. Jedno z najpopularniejszych w tym czasie miejsc to bulwar Riwa, skąd od lat turyści i mieszkańcy pod koniec lipca skaczą wspólnie do wody podczas Millennium Jump. Architekt Nicola Basicio stworzył tu instalację odwzorowującą układ słoneczny. Pochwała Słońca jest zarazem amfiteatrem. Najciekawiej prezentuje się oczywiście słońce, 22 metrowe koło ze szklanych płyt. Riva przyciąga turystów nie tylko ze względu na tę instalację. Na dnie morza zbudowano także podmorskie organy. Cóż to takiego? To unikalna konstrukcja składająca się z rur, przez które przepływa woda, wydobywając z nich dźwięki. Morze w Zadarze śpiewa. W sierpniu w mieście trwa Festiwal Nowego Teatru, 5 sierpnia uczestniczyć można w procesji Matki Boskiej Zečeva, z kolei w okolicznych miejscowościach i wioskach okalających Zadar niemalże co tydzień odbywa się święto patrona, czyli imprezy łączące festyn z obchodami religijnymi.
Wybrzeże w okolicy Zadaru jest niezwykle urozmaicone, w różnej odległości od lądu znajduje się tutaj kilkaset wysp i skał wystających ponad poziom morza, nie brakuje cieśnin i zatok. Żeglowanie w tym miejscu to prawdziwe wyzwanie i niezwykła atrakcja. Liczne mariny oferują miejsca dla jachtów i żaglówek, ale należy zachować ostrożność bo ruch jest intensywny. Kamienne wybrzeże i okoliczne skalne wyspy są znakomitym miejscem do nurkowania, na skałach okalających Zadar rosną prawdziwe kolonie barwnych gorgoni.
Plaże
Zadar i okolica oferuje plaże dostosowane dla małych dzieci, przeważają plaże żwirowe, z drobnymi kamykami i skalne zatoki, ale hotele dla swoich klientów przygotowały betonowe nabrzeża. Na takich plażach wynająć można leżak i parasol. Na północnym wschodzie od centrum miasta znajduje się kompleks miejscowości wypoczynkowych i plaż piaszczystych, z łagodnym zejściem do morza. Najsłynniejsza z nich leży w wiosce Sabunike, a plaże dodatkowo częściowo zalesione są w Mletak i Skapravac.
Proponowane wycieczki
Archipelag zadarski inwestuje w infrastrukturę żeglarską, najciekawsze mariny zbudowano na wyspie Dugi otok, Molat, Pašman a także Olib. Planując urlop w Zadarze, warto przeznaczyć kilka dni na odwiedzenie pobliskich parków narodowych. Godzina jazdy autem albo krótki rejs statkiem czy promem wystarczą, by zobaczyć unikalne na skale światową czerwone skały albo wodospady z kaskadami wodnymi, ponieważ w bezpośredniej okolicy Zadaru znajdują się parki: Kornati, Paklenica, Jeziora Plitwickie, Wodospady Krk oraz Północny Velebit. Rejs na Kornati to niemalże obowiązkowy punkt zwiedzania okolicy, po drodze statkom często towarzyszą delfiny, a na wyspie polecamy spacer nad słone jezioro.
